Çin ve ABD arasında Tayvan gerilimi: Blinken’a protesto cevabı

Çin, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın, Tayvan’da düzenlenen başkanlık ve parlamento seçimlerinin ardından kutlama mesajı yayınlamasına tepki gösterdi.

Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, ABD Dışişleri Bakanlığının açıklamasının “tek Çin” ilkesini ihlal ettiği, Washington’ın “Tayvan halkı ile yalnızca kültürel, ticari ve gayrı resmi nitelikte ilişkiler kurma” taahhüdüne aykırı olduğu belirtildi.

Açıklamanın, “Tayvan’ın bağımsızlığını” savunan ayrılıkçılara yanlış mesaj verdiğini savunan Bakanlık ABD’yi kınarken, diplomatik kanallardan da protesto ettiğini bildirdi.

Tayvan sorununun Çin’in çıkarlarının merkezinde yer aldığı ve Çin-ABD ilişkilerinde “aşılmaması gereken ilk kırmızı çizgi” olduğu belirtilen açıklamada şunlar kaydedildi:

“Tek Çin ilkesi uluslararası ilişkilerin temel bir normu, uluslararası toplumun hakim mutabakatı ve Çin-ABD ilişkilerinin siyasi temelidir. Çin, ABD’nin Tayvan ile hangi şekilde veya hangi gerekçeyle olursa olsun resmi ilişki kurmasına ve Tayvan’ın işlerine müdahale etmesine karşıdır. ABD’ye Tayvan ile resmi nitelikte ilişkiler kurmaya ve ‘Tayvan’ın bağımsızlığını’ savunan ayrılıkçı güçlere yanlış mesaj vermeye son vermeye çağırıyoruz.”

Tayvan’da 13 Ocak’ta düzenlenen başkanlık seçimlerini iktidardaki Demokratik İleri Partinin (DPP) adayı, görevdeki Başkan Yardımcısı Lai Ching-te kazanmıştı.

Dışişleri Bakanı Antony Blinken, seçimin ardından yayımladığı açıklamada, Lai’yi seçim galibiyetinden dolayı tebrik ederek, Tayvan halkını “sağlam demokratik sistemlerinin ve seçim süreçlerinin gücünü gösterdikleri” için kutlamıştı.

Öte yandan aralarından İngiltere, Avrupa Birliği (AB) ve Japonya’nın olduğu ABD müttefiki ülkelerin yayımladığı tebrik mesajları da Çin’in ilgili ülke ve kuruluşlardaki büyükelçilikleri ve temsilcilikleri tarafından protesto edilmişti.

SEÇİM SONRASI ABD HEYETİ ZİYARET ETTİ

 Çin ile egemenlik ihtilafı içindeki Tayvan’da 13 Ocak’ta düzenlenen başkanlık ve parlamento seçimlerinin ardından ABD’den eski üst düzey hükümet yetkililerinin yer aldığı bir heyet Ada’ya ziyarette bulundu.

Tayvan ajansı CNA’nın haberine göre, eski ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Stephen Hadley, eski ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı James Steinberg ve ABD’nin Ada’daki defakto temsilciliği niteliğindeki Tayvan Amerikan Enstitüsü Başkanı Laura Rosenberger, akşam saatlerinde Tayvan’a ulaştı.

Tayvan Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, heyetin, üç gün sürecek ziyarette, Tayvan lideri Tsai Ing-wen’in yanı sıra diğer üst düzey hükümet yetkilileri ve siyasi liderlerle görüşmeler yapacağı belirtildi.

Tayvan Amerikan Enstitüsünden yapılan açıklamada da, iki eski üst düzey yetkilinin, “ABD hükümetinin ricasıyla kendi özel kapasiteleri içinde Tayvan’ı ziyaret ettikleri” kaydedildi.

Hadley, 2005-2009 yıllarında eski ABD Başkanı George W. Bush’un Ulusal Güvenlik Danışmanı olarak görev yapmıştı.

Steinberg ise eski ABD Başkanı Barack Obama döneminde, 2009 ile 2011 yılları arasında Dışişleri Bakan Yardımcılığı görevini yürütmüştü.

Washington yönetimi, Tayvan lideri Tsai’in ilk kez seçildiği 2020’deki başkanlık seçiminin ardından “gayriresmi” nitelikteki benzer bir heyeti Ada’ya yollamıştı.

Heyetin ziyaretinin, ABD’li yetkililerin Tayvan ile resmi nitelik taşıyabilecek temaslarda bulunmasına itiraz eden Çin’in tepkisini çekmesi bekleniyor.

TAYVAN İHTİLAFI

Çin’in kendi topraklarının parçası olduğunu savunduğu Tayvan, 1949’dan bu yana fiili bağımsızlığa sahip bulunuyor. Çin ana karası ile Tayvan arasında iç savaşın ardından ortaya çıkan ayrılık ve egemenlik ihtilafı halen sürüyor.

Pekin yönetimi, “tek Çin” ilkesini vurgulayarak Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik ilişkiler kurmasına, Birleşmiş Milletler (BM) ve diğer uluslararası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor, kendisini tanıyan ülkelerin Tayvan ile diplomatik ilişkileri kesmesini şart koşuyor.