Dünyanın en yoksul ülkelerinden biri kriptoya nasıl geçti? ‘Hiçbir şey değişmedi!’

İtalya’da Giorgia Meloni, II. Dünya Savaşı’ndan bu yana ülkenin aşırı sağcı ilk başbakanı olmadan epey bir zaman önce Fransa’nın “sömürge para birimine” karşı savaş açmıştı. Seçim sürecinde yeniden raflardan indirilen 2019 tarihli videoda, Meloni katıldığı bir televizyon programında Fransa’yı CFA frangını, söz konusu para birimini kullanan 14 Afrika ülkesinin kaynaklarını sömürmek için bir araç olarak kullandığını ve Fransa’nın böylece bu ülkeler üzerinde finansal bir dominasyon elde ettiğini dile getiriyordu.

Meloni’nin bu videodaki söylediklerinin büyük bir kısmı gerçeği yansıtmasa da CFA frangının tartışmalı bir para birimi olduğu gerçeği ortalık yerde duruyor. Öncelikler Melon’nin belirttiğinin aksine CFA frangının Fransa tarafından basılmadığını belirtmekte fayda var. Fransa tarafından 1945’te o zamanki Afrika kolonilerinde yasal ödeme aracı olarak hizmet etmesi için üretilen CFA frangını bugün 14 ülke gönüllü olarak kullanmakta. Aynı değerde olan Batı Afrika CFA frangı Senegal’in başkenti Dakar’da bulunan Batı Afrika Devletleri Merkez Bankası tarafından dağıtılmakta.

Orta Afrika CFA frangı ise Kamerun’un başkenti Yaounde’de yer alan Orta Afrika Devletleri Merkez Bankası tarafından dağıtılıyor.

Ancak bu durum eskiden böyle değildi. Zamanında Fransa’nın basıp dağıttığı ve ne kadar basılacağını da kontrol ettiği para birimine karşı sert mücadeleler veren ülkeler şimdi kontrolü eline almış gibi duruyor. Hatta Batı Afrika ülkeleri 2019’dan beri “eco” adını verdikleri kendi ortak para birimlerine geçmeyi planlıyor ve bu yönde çalışıyor.

Orta Afrika Cumhuriyeti de Orta Afrika CFA frangı ülkeler arasında yer almakta. Küresel Açlık Endeksi’nde Somali ve Güney Sudan’ın hemen ardında yer alan 5 milyon nüfuslu ülke, dünyanın en fakir ülkeleri arasında yer alıyor. 14 ülkenin pek çoğu CFA frangından çıkmaya çalışırken yakın zamada görülen en somut adımı da onlar attı. Ülke oldukça tartışmalı bir kararla Bitcoin’i ikinci resmi para birimi olarak kabul ederken OAC Devlet Başkanı Faustin-Archange Touadera şöyle diyordu:

“Nakit paranın alternatifi kripto para birimidir. Bizim için kayıtlı ekonomi artık bir seçenek değil.”

Bu karar pek çok uluslararası anlaşmazlığa ve tepkilere neden olurken Orta Afrika Devletleri Merkez Bankası da “yeni kripto para birimi yasasını geçersiz olarak kabul ettiğini ve bölgesel bloğun ilkelerini ihlal ettiğini” dile getiriyordu. Aynı zamanda IMF de bu durumun yasal, ekonomik ve politik açıdan mevcut şeffaflık problemlerini artıracağını dile getiren bir açıklama yayınlayacaktı.

BU DEĞİŞİM VATANDAŞA GİDEMEDİ

Fakat bu değişim, nüfusun yalnızca yüzde 14’ünün elektriğe erişiminin olduğu, yüzde 10’undan daha azının da internet kullandığı ülkenin vatandaşları için pek bir şey değiştirmedi. Zira ortalama bir OAC vatandaşının tek bir Bitcoin alabilmesi için 60 yıl çalışması gerekiyor!

Başkent Bangui’de yaşayan bir üniversite öğrencisi Vice’a değişim hakkında konuşurken çok net bir şekilde “Hiçbir şey değişmedi” diyor ve ekliyor:

“Karar tüm ülkede kutlandı, biz de ülkemizle gurur duyduk ancak o zamandan beri burada hayatın hiç de iyiye gitmediğini düşünüyorum.”

Bir başka öğrenci ise şöyle diyordu:

“Bitcoin’de İnsanların yeni para birimi Bitcoin’i kullanarak ödeme yapmalarını teşvik edecek hiçbir fiyat etiketi bulunmuyor. Çünkü piyasada çoğu tüccarın ve müşterinin telefon ya da interneti yok. Özellikle Bangui dışındaki insanların hiçbir şeyi yok.”

‘YAKIN ZAMANDA BENİMSENECEĞİNİ DÜŞÜNMÜYORUM’

Bitcoin girişimleri üzerine çalışan bir pazarlama ajansının kurucusu ve CEO’su Alex Lielacher, “OAC teknoloji lideri değil ve orada böyle bir hareket için lobi yapabilecek bir Bitcoin topluluğu da yoktu” sözleriyle süreci değerlendiriyor ve şöyle ekliyor:

“Bitcoin’in vatandaşlar arasında yakın zamanda benimseneceğini düşünmüyorum. Ancak CFA’ya alternatif olması ve Fransa’ya ülkenin kendi para biriminde daha çok bağımsızlığa sahip olmak istediği yönünde bir mesaj vermesi olumluydu. Ancak IMF gibi kuruluşlar… hükümetin başa çıkması gereken zorluklar yaratacaktır.”

Muhalefet ise zaten çok sorunlu olan şeffaflık noktasında daha da büyük problemler yaratacağı için bu hamleye tamamen karşı. Zaten ülke de neredeyse kimsenin Bitcoin’e yatırım yapamaması nedeniyle Sangocoin’i piyasaya sürdü ancak Reuters’ın raporuna göre talep beklentinin yüzde 0.01’ini karşılayabildi. Sangocoin’e yatırım yapanlar şu an söz konusu ‘coin’i takas edemiyor ve elden çıkaramıyor.

İnsan Hakları Vakfı’nın baş strateji sorumlusu Alex Gladstein de ülkenin bağımsız bir para birimine geçmeye çalışmasına olumlu bakıyor ancak uygulamada çok büyük sıkıntılar gördüğünü ifade ediyor:

“Amacın Bitcoin’i ülke ekonomisine anlamlı bir şekilde entegre etmek olduğunu düşünmüyorum. Görünüşe göre başkan Bitcoin ile ilgileniyor ve çevresinde tonla para kazanma vizyonuna sahip ve Sangocoin’i harekete geçirmek için yasaları değiştirmekle ilgilenen küçük bir grup insan var.”

Kaynaklar: Başkan Yardımcısı, Reuters, IMF, BBC, African Business

Kaynak: Web Özel