Ülkemize gelen soğuk hava dalgası Türkiye ve Doğu Akdeniz’i etkisi altına aldı. İstanbul’da sadece mart ayında iki kez kar tatili ilan edilirken Bitlis’te kar kalınlığı 2 metreyi aştı. Türkiye soğuktan donarken Avrupa’da ise sıcaklıklar mevsim normallerinin üzerinde seyrediyor.
İskoç meteoroloji uzmanı Scott Duncan, Twitter’da yaptığı paylaşımlarda, Türkiye’de ve ülkemizin de dahil olduğu bölgedeki sert soğuklara dikkat çekerken, İskandinavya ve Kuzey Kutup Dairesi civarında oluşan yüksek basınç nedeniyle Batı ve Kuzey Avrupa’da sıcaklığın havanın mevsim normalleri üzerinde olduğunu vurguladı.
KUTUPLAR YANIYOR
Bölgede oluşan yüksek basınç haliyle Kuzey Kutbu’nu da etkiledi. Bazı istasyonlarda hava sıcaklığı normalin 30 derece üzerinde ölçüldü. Aynı durum Güney Kutbu için de geçerliydi.
Cuma günü Güney Kutbu’ndaki Concordia istasyonunda sıcaklık -11.8 derece ölçüldü. Bazımız için -11.8 epey soğuk ancak bu, Antarktika için rekor. Bu sıcaklık mevsim normallerinin 40 derece üzerinde. Yine Antarktika’daki Vostok istasyonunda ise sıcaklık -17.7 derece ile rekor kırdı.
Bu noktada kısa bir hatırlatma yapmakta fayda var:
Alçak Basınç Sistemi alanlarında hava genellikle kapalıdır ve yağış oluşma ihtimali fazladır. Yüksek Basınç Sistemi’nde ise hava genellikle açıktır ve yağış görülmez. Alçak basınç merkeze doğru dönen rüzgarlar (siklon), Yüksek basınç ise merkezden dışarı doğru dönen rüzgarlar (antisiklon) oluşturur.
“BU HAVA OLAYLARI BUZULLARI ETKİLİYOR”
Normalde Kuzey Yarım Küre’de baharın başlaması Güney Yarım Küre’de ise sonbahar şartlarının görülmesi gerekiyor. Winsconsin Üniversitesi Meteoroloğu Matthew Lazarra da Güney Kutbu’nda yaz sıcaklıklarının sürdüğünü belirtiyor. Monash Üniversitesi iklim uzmanı Prof. Julie Arblaster ise sıcak hava olaylarının Antarktika’nın yüzeyine etkisi olduğunu söyledi. “Şu anda Antarktika’da kaydedilen en düşük deniz buzu genişlemesine sahibiz” diyen Prof. Arblaster, buzulların sıcak havadan kötü etkilendiğini belirtti.
Kandilli Rasathanesi Meteoroloji Laboratuvarı Başkanı Adil Tek, ülkemizde ve kutuplarda yaşanan bu hava olaylarının nedenlerini anlattı.
1 – ÜLKEMİZDE HAVA SICAKLIĞI NEDEN MEVSİM NORMALLERİNİN ALTINDA?
Adil Tek bunun nedenini Avrupa üzerindeki yüksek basınç rüzgarlarının kutuplardan Türkiye üzerine soğuk hava getirmesi olarak ifade ediyor:
“Avrupa üzerine oturan çok güçlü bir yüksek basınç var. Yüksek basınç etrafındaki hava saat yönünde döner. Yüksek basıncın doğusunda kuzeyden soğuk hava bizim üzerimize iniyor.“
2 – PEKİ BU DURUM İLE AVRUPA’DA VE KUZEY KUTBU’NDAKİ ANORMAL SICAKLIKLAR BAĞLANTILI MI?
Adil Tek, yüksek basıncın (antisiklon hareketiyle) soğuk havayı kutuplardan Türkiye üzerine indirirken ekvatordaki sıcak havayı da Avrupa üzerinden kutuplara taşıdığını ifade ediyor:
“Yüksek basıncın batısında dönüşten dolayı, ‘ekvatoryal’ dediğimiz sıcak hava Kuzey Kutbu’na taşınıyor. Avrupa’nın batısında İspanya’dan İskandinavya’ya uzanan hat boyunca sıcak hava kuzeye çıkıyor.”
ABD’de Colorado Üniversitesi’nde görev yapan iklim uzmanı Dr. Zachary Labe de Twitter’da neden kutupta bu olaylarının “sıcaklık ve nemin kutuplara doğru taşınması ile ilgili” olduğunu dile getirdi.
3 – BUNU YAPAN YÜKSEK BASINÇ NASIL OLUŞUR?
Meteorolojik olayların hepsinin birbirine bağlı olduğunu söyleyen Tek şöyle özetliyor:
“Yüksek basıncı oluşturan rüzgarın saat yönünde dönmesi ve yüksek basıncın kuvvetli olması için beslenmesi gerekiyor. Havanın güney enlemlerinde yükselip, yüksek basıncı oluşturan enlemlerde çökmesiyle yüksek basınç kuvvetleniyor.”
4 – KUZEY KUTBU ÜZERİNDE REKOR SICAKLIĞIN ÖLÇÜLMESİ NORMAL Mİ? YOKSA İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN ETKİSİ VAR MI?
Adil Tek, bu basınç alanlarının oluşmasında zaman zaman iklim değişikliğinin de etkisi olduğunu söyledi. Tek “Sıcaklık artışı yüzünden atmosfer kendini dengelemek, nötr hale gelmek ister. Yüksek sıcaklığın dengelenmek için kutuplara ilerleyip soğuması gerekiyor. Ama bu durum, yüksek basıncı besleyen etmenleri harekete geçiriyor.” dedi
Havayı oluşturan gazların sıcaklığının artmasıyla havanın daha hareketli hale geldiğini belirten Tek, iklim değişikliği ile hava deviniminin hızlandığını söyledi.
5 – GÜNEY YARIM KÜRE KIŞA GİRMESİNE KARŞIN GÜNEY KUTBU VE ANTARKTİKA’DA DA REKOR SICAKLIKLAR ÖLÇÜLDÜ. BUNUN SEBEBİ KUZEY KUTBU’NDAKİ HAVA OLAYLARI İLE AYNI MI?
“Evet, Güney Yarım Küre’de de Kuzey Yarım Küre’de olan hava olayları gerçekleşiyor” diyen Tek, farkı Kuzey Yarım Küre’de saat yönüne dönen havanın güneyde tersine dönmesi şeklinde açıklıyor.
Avustralya’daki New South Wales Üniversitesi’nden Doç. Dr. Alex Sen Goupta da sıcak ve nemli havanın çöllerin bulunduğu Güney Avustralya Eyaleti’nden Antarktika’ya gittiğini aktarıyordu.
Kaynak: Guardian, Independent, Twitter, Haber Global Web Özel
Kaynak: Web Özel
